Carlos Cuerpo: "De overeenkomst van de EU met Trump voorkomt het ergste: een handelsoorlog."

Carlos Cuerpo, minister van Economie, Handel en Ondernemen, ontmoet EL PAÍS donderdag na een hectische week, waarin de overeenkomst tussen de EU en de VS over tarieven werd afgerond, een controversieel pact dat de export zal bestraffen met tarieven van 15%. Hij ontving ook positief nieuws: een economische groei van 0,7% in het derde kwartaal en gunstige prognoses van het IMF. Cuerpo (Badajoz, 44) antwoordt vol vertrouwen zonder raadplegingsdocumenten, spreekt altijd op een kalme toon en lijkt optimistisch, zelfs over de kansen op goedkeuring van de begroting voor 2026 , een belangrijke test voor de stabiliteit van de regering. Hij schept op over de goede prestaties van de Spaanse economie, maar zegt dat hij de oorzaken van de publieke ontevredenheid over de woningsituatie begrijpt. Hij verdedigt de voorwaarden die zijn gesteld aan het overnamebod van BBVA op Sabadell, omdat de waarde van die operatie, zegt hij, niet beperkt mag blijven tot het sluiten van kantoren en het schrappen van banen. En hij mengt zich in het debat over kernenergie: de levensduur van energiecentrales kan worden verlengd, zolang het veilig is en de kosten niet op de schouders van de belastingbetaler of consument terechtkomen.

Vraag: De EU heeft een akkoord bereikt met de VS over een invoerrecht van 15% zonder compensatie. Sommige landen, zoals Frankrijk, hebben zich zeer streng opgesteld tegenover de overeenkomst. Hoe beoordeelt u deze?

Antwoord: De manier om de relatie tussen 's werelds twee grootste handels- en economische partners te blijven versterken, was door barrières te verminderen, niet te verhogen. Uiteindelijk betekenen meer barrières meer fragmentatie. Dit brengt economische kosten met zich mee voor iedereen, inclusief degenen die ze opleggen. We moeten ons ervan bewust zijn dat de nieuwe Amerikaanse regering niet alleen om commerciële redenen tarieven oplegt , maar ook om inkomsten te genereren. De overeenkomst vermijdt het worstcasescenario, namelijk een handelsoorlog. Relatief gezien is Europa er niet slechter aan toe dan zijn belangrijkste concurrenten bij het betreden van de Noord-Amerikaanse markt. Vanaf nu moeten we onze bedrijven helpen navigeren in deze context.

V. Welke alternatieven heeft Europa?

A. Er zijn twee hoofdroutes: het bevorderen van de integratie binnen de binnenlandse markt om te profiteren van de omvang van deze 450 miljoen consumenten. En extern het netwerk van strategische partners verder uitbreiden. Als we de overeenkomst met Mercosur kunnen ratificeren, ontstaat de grootste vrijhandelszone ter wereld, wat sectoren die mogelijk door deze tarieven worden getroffen, zoals wijn en olijfolie, ten goede zou komen.

V. Toen Trump in april de tarieven aankondigde, zei u dat u het niet nodig vond om uw groeiverwachtingen te herzien. Wat is de impact nu?

A. Op korte termijn voorzien we geen wijzigingen in onze prognoses. Spanje is een van de minst blootgestelde landen, maar dat betekent niet dat we geen bijzondere aandacht moeten besteden aan de sectoren waar de blootstelling het grootst is. Daarom bereiden we de tweede fase van het steunplan voor de getroffen bedrijven voor om te bekijken welke aanvullende maatregelen nodig zijn.

V. Waaruit bestaan deze subsidies en hoe worden ze gefinancierd?

A. We hebben net van de overeenkomst vernomen. We vergaderen momenteel met de sectoren om informatie te verzamelen over welke maatregelen zij denken te kunnen helpen, zowel via de internationaliseringsdiensten van ICEX als via financiering. Op basis van deze informatie zullen we een 2.0-plan voorstellen om bedrijven te helpen bij de bespreking met de parlementaire fracties. In de vorige versie stelden we dat het een dynamisch, aanpasbaar plan was dat zich zou aanpassen aan de veranderende situatie. We onderzoeken hoe we hen de tools kunnen bieden die het beste bij hun behoeften passen, terwijl we tegelijkertijd steeds meer bedrijven bereiken met gepersonaliseerde diensten, om de kleinere bedrijven te helpen die deze nieuwe context niet aankunnen.

Wij zullen er alles aan doen om de begroting goedgekeurd te krijgen.

P. Pedro Sánchez heeft beloofd dat de regering een ontwerpbegroting voor 2026 zal indienen , maar de gebruikelijke deadlines worden niet gehaald. Hoe zal de begroting verder worden uitgewerkt, gezien de moeilijkheid om parlementaire steun te krijgen, gezien de recente stemmingen van Podemos en Junts?

A. Vanaf september zullen de eerste stappen worden gezet , namelijk het goedkeuren van het uitgavenplafond en het verdelen van de tekortdoelstellingen. Er zal alles aan worden gedaan om de begroting niet alleen te presenteren, maar ook om dit te doen met garanties voor de goedkeuring ervan.

V. Zou het een expansieve of een restrictievere begroting zijn, gezien de turbulentie in de wereldeconomie?

A. Binnen ons begrotingskader handhaven we een evenwicht tussen groei en het terugdringen van ons tekort en onze schuld. Onze prognose is een tekort van 2,5% voor dit jaar. En, en dat is van groot belang, we zullen een overschot hebben in primaire termen [vóór de rentebetalingen op de schuld]. We zijn in staat om de sociale en investeringsbeloften die we de afgelopen jaren zijn aangegaan na te komen, wat een uitgesproken expansieve begroting vertegenwoordigt.

V. Denkt u echt dat de zittingsperiode zonder begroting kan worden voltooid?

A. We slagen erin al onze economische beleidsdoelstellingen te realiseren. De begroting is immers dé manier om deze prioriteiten tot uitdrukking te brengen. Er blijft niets onafgemaakt. We willen deze begroting aannemen, maar we laten niets liggen.

V. Deze week hebben we geleerd dat het bbp sneller groeit dan dat van onze Europese partners, en het IMF beschouwt Spanje als de ontwikkelde economie met de hoogste groei volgend jaar. Wat verklaart deze bloei?

A. Wat nu het momentum aanjaagt, is de binnenlandse vraag: de consumptie van huishoudens en de bedrijfsinvesteringen . Het is een evenwichtig en duurzamer groeimodel. We slagen erin elementen te combineren die we in andere tijdperken niet zagen: de werkgelegenheid groeit op historische niveaus, maar ook de productiviteit per uur groeit sneller. Spanje staat wereldwijd op de vijfde plaats wat betreft het aantrekken van buitenlandse investeringen tussen 2018 en 2024. Dit is geen toeval; het komt doordat er vertrouwen is in de Spaanse economie, wat een extra aantrekkingskracht heeft voor investeerders, onder andere vanwege het concurrentievermogen van ons energiemodel en onze inzet voor hernieuwbare energiebronnen.

We pakken het huisvestingsprobleem van alle kanten aan. Daar is geen wondermiddel voor.

V. De macro-economische gegevens schetsen een beeld van een gezonde economie, maar ze vallen samen met toenemende sociale onrust, met name in verband met de huizenprijzen, die onbetaalbaar zijn voor jongeren, en een zwakke loongroei. Begrijpt u deze publieke woede?

A. We zijn ons er volledig van bewust dat belangrijke macro-economische cijfers zoals groei een voorwaarde zijn: we moeten de taart groter maken. Maar vervolgens draait het erom wat we met die groei doen. Wat we willen, is dat die zich vertaalt in de micro-economie. Dat wil zeggen, in een vermindering van de ongelijkheid, in een verbetering van de leefomstandigheden van burgers. Huisvesting is dé uitdaging van de komende zittingsperiode. En daarvoor bestaat geen wondermiddel. We pakken dit probleem van alle kanten aan. Allemaal met als doel om weer een sociale huurwoningvoorraad te hebben met betaalbare huurwoningen die aan onze behoeften voldoen.

V. De EU kent een trage groei en verliest gestaag terrein aan de Verenigde Staten en China. Een jaar geleden presenteerden Mario Draghi en Enrico Letta hun rapporten om Europa te helpen concurrentievermogen te vergroten, maar er lijkt niets te gebeuren. Is dat niet teleurstellend?

A. Ik denk dat we de urgente situatie die in de rapporten van Draghi en Letta wordt benadrukt, onder de aandacht moeten blijven brengen. Er wordt vaak gezegd dat de EU uitstekend functioneert in tijden van crisis, zoals COVID. Maar nu zitten we in een situatie waarin de uitdaging van concurrentievermogen en productiviteit niet dat gevoel van een dreigende crisis creëert, omdat het eerder een kwestie is voor de middellange en lange termijn. Maar we moeten onze mentaliteit veranderen. We moeten ons ervan bewust zijn dat actie dringend nodig is om te voorkomen dat deze kloof nog groter wordt. We moeten ons er steeds weer van bewust zijn dat dit een noodsituatie is.

V. Dat verklaart uw overhaaste race om het voorzitterschap van de Eurogroep, toen analisten u geen kans gaven.

A. We hebben de stap gezet omdat we het potentieel zagen. Er was een gedeeld gevoel dat we in een nieuw tijdperk zaten en dat we de Eurogroep een actieve rol moesten geven.

We zouden kunnen besluiten om kernenergie uit te breiden als noch de belastingbetalers noch de consumenten daarvoor betalen.

V. U noemde net dat een van Spanje's belangrijkste concurrentievoordelen de hernieuwbare energie is. Maar sinds de energiecrisis die volgde op de oorlog in Oekraïne en de stroomuitval in Spanje , is er een groeiende angst voor een te grote afhankelijkheid van schone energie. En dit valt samen met een debat over het al dan niet verlengen van kerncentrales. Wat is uw standpunt over het verlengen van de levensduur van deze centrales?

A. De vicepresident [Sara Aagesen, derde plaats] heeft het heel duidelijk gemaakt: er moet aan drie voorwaarden worden voldaan: leveringszekerheid, het garanderen van de veiligheid van burgers, en het kostenelement, d.w.z. ervoor zorgen dat de kosten niet door belastingbetalers of klanten worden betaald. We zouden kunnen besluiten de levensduur van kerncentrales te verlengen als aan deze drie voorwaarden wordt voldaan.

V. In Europa is er een zekere verschuiving ten gunste van kernenergie. Het Verenigd Koninkrijk gaat een nieuwe kerncentrale bouwen.

A. De Spaanse regering zet zich in om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen. Deze brandstoffen hebben we in Spanje niet en vormen dus een extra risico, zoals we zagen tijdens de crisis rond de oorlog in Oekraïne. Hernieuwbare energie heeft geleid tot een daling van de elektriciteitskosten met 40% . Dit betekent minder afhankelijkheid en een groter concurrentievermogen. Deze inzet heeft effect. We moeten deze blijven versterken.

V. Als inwoner van Extremadura met een andere inslag, hoe bekijkt u het unieke financieringsmodel voor Catalonië?

A. We leven al elf jaar met een achterhaald model. Vernieuwing moet essentiële elementen bevatten. Voor iemand uit Extremadura, maar ook voor iemand uit Asturië, Catalonië of Madrid, is het eerste element toereikendheid. En er moet een element van solidariteit zijn tussen de autonome regio's, dat ook, en dat is belangrijk, de verschillende niveaus van openbaar bestuur omvat. Dit is het kader waarbinnen we de mogelijke aansluiting van al deze dimensies moeten bekijken.

V. Er bestaat de vrees dat de Belastingdienst, die redelijk goed functioneert, zal worden ontmanteld ten gunste van regionale belastingdiensten.

A. Belastingdiensten kunnen in een netwerk of op een meer gedecentraliseerde manier opereren. We moeten voorkomen dat dit de gegevensoverdracht of de efficiëntie van de instelling belemmert. Maar met de technische mogelijkheden die we vandaag de dag hebben, is het iets wat we kunnen beheersen en profiteren van de voordelen van een meer gedecentraliseerde aanpak, dichter bij de burger.

De waarde van het overnamebod van BBVA op Sabadell kan niet alleen voortkomen uit het verlies van banen of kantoren.

V. Brussel heeft een rechtszaak aangespannen tegen Spanje vanwege zijn rol in het overnamebod van BBVA op Sabadell, en u hebt kritiek geuit op de aanvullende voorwaarden die de overheid heeft opgelegd. Heeft dit gevolgen voor u?

A. Wat de regering in het kader van deze goedkeuring van nationale regelgeving heeft gedaan, is het beschermen van algemene belangen. We hebben het over werkgelegenheid en financiële inclusie, en dat zijn, onder andere, de belangrijkste elementen die volgens ons zouden kunnen worden beïnvloed. We beschikken over alle juridische rapporten en staan ter beschikking van de Europese Commissie om hen de nodige informatie voor dit proces te verstrekken.

P. De EU waarschuwt ook voor politieke obstakels voor transnationale fusies.

A. We zijn ons er allemaal van bewust dat we moeten evolueren naar banken die concurrerend zijn in Europa en kunnen concurreren met Amerikaanse banken of banken uit andere delen van de wereld. Maar in deze transitie mogen we niet vergeten hoe het financiële systeem van elke staat is ingericht. Wij zijn van mening dat het gediversifieerd moet zijn, dat we entiteiten nodig hebben die directer contact met burgers kunnen hebben, meer regionale, meer lokale, middelgrote banken die het financiële systeem aanvullen. Het gaat niet alleen om steeds grotere banken; we moeten ook rekening houden met concurrentie, zoals gewaardeerd door de CNMC, financiële stabiliteit, zoals gewaardeerd door de ECB, en het algemeen belang, waar de overheid waarde aan hecht.

V. Sommige voorwaarden die uw overheid heeft opgelegd, maken de transactie minder winstgevend. Zijn deze bedoeld om BBVA ervan te weerhouden het overnamebod door te zetten?

A. Nee, daar ben ik het niet mee eens. Ons oorspronkelijke doel was om te onderzoeken of er elementen van algemeen belang waren die beïnvloed konden worden en om die te beschermen. Beide entiteiten verkeren in uitstekende staat, met goede liquiditeits- en solvabiliteitscijfers en het uitkeren van dividend aan hun aandeelhouders. Wat de overheid doet, is het algemeen belang beschermen, niet de operatie stopzetten. Sterker nog, het is nog steeds gaande en het is aan de aandeelhouders om met hen in gesprek te gaan. In deze context kan de waarde van deze operatie niet alleen voortkomen uit het schrappen van banen of kantoren door synergieën. Er moet sprake zijn van extra waarde. BBVA heeft overwogen dat het voor hen nog steeds interessant is om door te gaan met deze operatie. Er zijn nog steeds winsten, er zijn nog steeds synergieën. Het is een recept dat ik wel kan waarderen.

V. Maar zodra die drie of vijf jaar verstrijken, waarin BBVA en Sabadell niet kunnen fuseren of banen kunnen schrappen, verdwijnt het algemeen belang dan?

A. Ons doel is dat entiteiten aan het einde van die drie jaar een verslag indienen met een terugblik op hoe die belangen gedurende die periode zijn beschermd, maar ook een vooruitblik op hoe een eventuele nieuwe bedrijfsstructuur die ze overwegen, die belangen zal blijven beschermen. Het is belangrijk om deze twee punten in evenwicht te brengen: het genereren van waarde voor aandeelhouders en het beschermen van het algemeen belang.

V: Als een Europese entiteit had besloten om Sabadell te kopen, zouden de voorwaarden dan anders zijn geweest?

A. Als het wordt voorgesteld, zullen we het zien, maar ik denk niet dat de procedure zal veranderen. We moeten het algemeen belang beschermen.

V. Vindt u het verstandig om met Huawei af te spreken om gevoelige gegevens te beschermen voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken, aangezien Europa waarschuwt voor de veiligheidsrisico's die dit bedrijf met zich meebrengt?

A. We hebben het over een contract waarbij deze operators in een silo werken, wat betekent dat er geen communicatie met andere netwerken is en geen informatie wordt gedeeld. Bovendien vindt er een continue evaluatie plaats van het gebruik van deze data, waardoor het risico op misbruik of wanpraktijken nul is. Als we verder kijken dan de algemene discussie over hoe de relatie van Europa met andere regio's in de wereld eruit zou moeten zien, moet China, ondanks dat het een grote rivaal is, in veel opzichten een concurrent, ook een strategische partner zijn. We moeten de Chinese markt openbreken. En we moeten het ook hebben over economische zekerheid in termen van het aantrekken van investeringen in sectoren waar we die nodig hebben.

V. Vorige week presenteerde de Europese Commissie haar ontwerpbegroting voor de periode 2028-2032, waarmee de middelen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) worden verlaagd. Hoe staat u tegenover dit ontwerp, dat veel kritiek heeft gekregen vanuit de landbouwsector?

A. Wat we willen is een ambitieuzer begrotingskader. We stellen veel doelen op het gebied van investeringen, digitalisering, klimaattransitie, veiligheid en defensie. En we moeten de financiering genereren om al deze investeringen te kunnen doen. Gemeenschappelijke schulden moeten mogelijk zijn, zoals het geval is geweest met de pandemie of met het instrument voor veiligheid en defensie, maar ook een begroting die in verhouding staat tot deze uitdagingen. Binnen dit nieuwe kader moeten we toegewijde en adequate aandacht besteden aan de landbouwsector en deze helpen concurrerender te blijven. Er liggen nog vele maanden van onderhandelingen voor de boeg, maar het zou goed zijn als de begrotingen ambitieuzer zouden zijn. Ik denk dat het geen gemakkelijke onderhandelingen zullen worden.